Rzeki odgrywają kluczową rolę w życiu ludzi i ekosystemów na całym świecie, pełniąc wiele niezastąpionych funkcji. Są one źródłem wody pitnej, stanowiąc podstawowy element zapewniający przetrwanie i rozwój cywilizacji. Woda z rzek wykorzystywana jest nie tylko do picia, ale również w rolnictwie do nawadniania upraw, co jest niezbędne dla produkcji żywności. Przemysł również czerpie z rzek wodę, używaną w procesach produkcyjnych i jako środek chłodzący w elektrowniach.
Rzeki pełnią również funkcję komunikacyjną. Od dawnych czasów są naturalnymi drogami transportowymi, ułatwiającymi wymianę handlową i kulturową między regionami. Współcześnie, mimo rozwoju innych środków transportu, nadal odgrywają one istotną rolę w transporcie towarów, zwłaszcza ciężkich lub masowych.
Ekologicznie są arteriami ekosystemów. Stanowią siedlisko dla wielu gatunków roślin i zwierząt, w tym ryb, które są kluczowe dla zachowania bioróżnorodności. Rzeki wspierają również życie ptaków wodnych i brzegowych, oferując im miejsca do gniazdowania i żerowania. Ponadto systemy rzeczne odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu krajobrazu, transportując materiał skalny i osady, co przyczynia się do tworzenia żyznych dolin rzecznych i obszarów delta.
Jedną z ważniejszych funkcji rzek jest ich rola w cyklu hydrologicznym i regulacji klimatu. Przyczyniają się do dystrybucji wody na całej planecie, wpływając na opady, wilgotność powietrza i temperaturę. Rzeki, poprzez swój przepływ, przyczyniają się do oczyszczania wody, usuwając zanieczyszczenia przez naturalne procesy filtracyjne.
Współcześnie rzeki stają się także coraz ważniejszym elementem rekreacji i turystyki. Stanowią miejsce wypoczynku, sportów wodnych i obserwacji przyrody.